Οι κυβερνητικές θέσεις για το ασφαλιστικό και οι δικές μας απόψεις

Aναδημοσίευση από το περιοδικό οικονομικά χρονικά του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας
Οι κυβερνητικές θέσεις για το ασφαλιστικό και οι δικές μας απόψεις

του Γιάννη Δούκα
μέλους της Ε.Ε. της ΟΜΕ-ΟΤΕ
και της γραμματείας της Αυτόνομης Παρέμβασης

Το 1992 ο πρώτος νόμος που «έλυσε» το ασφαλιστικό ήταν ο νόμος Σιούφα, το 2002 μας το «έλυσε» ο νόμος Ρέπα και το 2008 το «έλυσε» για τρίτη φορά ο νόμος Πετραλιά. Τώρα θα το «λύσει» και ο νόμος Λοβέρδου.
Το σύστημα των τριών πυλώνων, δηλαδή ένα σύστημα στο οποίο ο πρώτος πυλώνας θα παρέχει μια μικρή εθνική σύνταξη για όλους, ο δεύτερος στον οποίο θα συνεισφέρουν εργαζόμενοι και εργοδότες και θα έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και ο τρίτος πυλώνας της ιδιωτικής ασφάλισης, προτάθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας από την επιτροπή Σπράου, που σύστησε το ΠΑΣΟΚ, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τη συγκεκριμένη περίοδο δεν επέτρεψαν τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις.
Από τότε όμως και μέχρι σήμερα όλες οι κυβερνήσεις κινήθηκαν στη λογική του να διαχειριστούν το ασφαλιστικό με τέτοιο τρόπο ώστε να μεγαλώσουν τα προβλήματά του και κάποια στιγμή να έρθει σαν ώριμο φρούτο η «λύση» της κατεδάφισης του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος και το πέρασμα στο σύστημα των τριών πυλώνων. Έτσι την προηγούμενη δεκαετία είχαμε πολιτικές για μικρότερες εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές μεγάλης μερίδας εργοδοτών, είχαμε την παντελή έλλειψη μέτρων για την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής, είχαμε την ελλιπή χρηματοδότηση του ασφαλιστικού και είχαμε και το φόρτωμα των ταμείων με οικονομικά κόστη που δεν τους ανήκουν
Σήμερα 8 χρόνια μετά την εφαρμογή του νόμου Ρέπα, που όπως μας διαβεβαίωναν το 2002 θα έλυνε το πρόβλημα της χρηματοδότησης για 30 χρόνια, διαπιστώνεται ότι τα προβλήματα του κλάδου κύριας σύνταξης που σχετίζονται με το χαμηλό ύψος των συντάξεων και ιδιαίτερα των κατώτερων, τα προβλήματα της εισφοροδιαφυγής και εισφοροκλοπής καθώς και το κεντρικό ζήτημα της χρηματοδότησης όχι μόνο συνεχίζουν να υφίστανται αλλά διογκώθηκαν. Έτσι η σημερινή κυβέρνηση, αντιμετωπίζοντας το ασφαλιστικό ως οικονομικό πρόβλημα και όχι ως κοινωνικό ζήτημα και ταυτόχρονα έχοντας θέσει τη χώρα κάτω από την οικονομική ομηρία των Βρυξελλών χρησιμοποιεί ως επιχείρημα τα προβλήματα που δημιούργησε τόσο η δική της πολιτική όσο και η αντίστοιχη της Ν.Δ. και βάζει στο τραπέζι την πρόταση των τριών πυλώνων.
Σε περίπτωση υλοποίησης των κυβερνητικών θέσεων θα έχουμε:
1. Τη μετάλλαξη της κοινωνικής ασφάλισης σε ατομική – ιδιωτική.
Με το προτεινόμενο σύστημα μεταλλάσσεται το δημόσιο, καθολικό, αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα σε κεφαλαιοποιητικό, που λειτουργεί με αρχές ιδιωτικής ασφάλισης.
2. Τη δραστική μείωση των συντάξεων.
Η θεσμοθέτηση μιας μικρής εθνικής σύνταξης στα επίπεδα των προνοιακών συντάξεων του ΟΓΑ για όσους έχουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και για όλους τους άλλους με εισοδηματικά κριτήρια σε συνδυασμό με το δεύτερο κομμάτι που αφορά την ανταποδοτική (που ακόμα κι’ αυτό το ανταποδοτική μένει να δούμε το τι εννοούν και πως θα το μετρήσουν) σηματοδοτεί τη δραστική μείωση των κατώτατων ορίων συνταξιοδότησης καθώς και τη μείωση όλων των κύριων και επικουρικών συντάξεων. Η κρατική συμμετοχή στην κοινωνική ασφάλιση θα περιοριστεί στο κομμάτι που αφορά την εθνική σύνταξη. Όλο το δεύτερο σκέλος που έχει να κάνει με τη λεγόμενη ανταποδοτική σύνταξη θα χρηματοδοτηθεί από το σημερινό υπάρχον σύστημα κύριων και επικουρικών συντάξεων που θα αποτελέσουν ένα ενιαίο σύνολο και βεβαίως οι συντάξεις και τα ποσοστά αναπλήρωσης που θα θεσμοθετηθούν δεν θα έχουν καμία σχέση με τα σημερινά ισχύοντα. Το σκέλος αυτό θα «ενισχυθεί» και με τα όποια επαγγελματικά ταμεία έχουν συσταθεί ή θα συσταθούν στο μέλλον. Με τον τρόπο αυτό η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να μειώσει την κρατική συμμετοχή στην κοινωνική ασφάλιση και βέβαια να διαγράψει για άλλη μια φορά τις ευθύνες του κράτους που κατασπατάλησε τους πόρους του ασφαλιστικού συστήματος από τη δεκαετία του ΄50 μέχρι σήμερα.
3. Την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Η εισαγωγή της ευελιξίας στα όρια ηλικίας και στα απαιτούμενα έτη ασφάλισης για συνταξιοδότηση και μάλιστα με τις συντάξεις να μειώνονται κρύβει μέσα της την αύξηση ακόμη και των γενικών ορίων συνταξιοδότησης και οι κραυγές για απαγόρευση της κάθε εθελούσιας δεν μπορούν να κρύψουν την πραγματικότητα. Το μέτρο αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα οι μισθωτοί (αυτοί που θα έχουν τη δυνατότητα) να εργάζονται μέχρι τα βαθειά τους γεράματα προκειμένου να απολαύσουν (από πότε και για πόσα χρόνια;) μια αξιοπρεπή σύνταξη. Το μέτρο εκτός από αντιασφαλιστικό θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και στην αύξηση της ανεργίας λόγω της μη εξόδου από την παραγωγική διαδικασία δεκάδων χιλιάδων που θα προτιμήσουν την παραμονή στην εργασία από μια σύνταξη που δεν θα τους εξασφαλίζει τα απαραίτητα.
4. Την εισαγωγή της ιδιωτικής ασφάλισης στο ασφαλιστικό σύστημα.
Με δεδομένη την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και τη μείωση των συντάξεων είναι απόλυτα βέβαιο ότι δεν θα είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι κόβοντας ακόμη και από το υστέρημά τους θα προστρέξουν στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και θα γίνουν βορά στις ορέξεις τους με την προσδοκία της σύνταξης που τους μειώνει σήμερα το Δημόσιο.
Σε ότι αφορά τη δική μας πρόταση θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης απαιτείται η δημιουργία μιας ασπίδας κοινωνικής προστασίας και για την έξοδο απ’ αυτή χρειάζονται πολιτικές που θα έχουν ως κριτήρια και στόχους την αντιμετώπιση της ανεργίας, την ενίσχυση των εισοδημάτων και την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους. Αυτό σημαίνει ότι η προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στο παραγωγικό, αναπτυξιακό και κοινωνικό έλλειμμα της χώρας και όχι στο δημοσιονομικό.
Έτσι θεωρούμε ότι η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος σε προοδευτική κατεύθυνση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη, την πλήρη απασχόληση και την προοδευτική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Αυτή η «τριπλή μεταρρύθμιση» πρέπει να προχωρήσει παράλληλα. Διαφορετικά η κοινωνική προστασία μπαίνει στην προκρούστεια κλίνη του σημερινού άδικου, αναχρονιστικού και εξαντλημένου δημοσιονομικού συστήματος.
Εμείς μιλάμε για ένα ασφαλιστικό σύστημα με βασικές συντεταγμένες την καθολικότητα και το δημόσιο χαρακτήρα των υπηρεσιών του, τον αναδιανεμητικό ρόλο των παροχών του, την αποκέντρωση των λειτουργιών του, την ενεργό κρατική συμμετοχή στην χρηματοδότησή του. Στη βάση λοιπόν αυτή και κωδικοποιημένα οι βασικές προτεραιότητες είναι:
Η θεσμοθέτηση της τριμερούς χρηματοδότησης για την κύρια ασφάλιση (εργαζόμενοι 2/9, κράτος 3/9, εργοδότες 4/9) και διμερής από εργοδότες και εργαζόμενους για την επικουρική και την εφ' άπαξ ασφάλιση.
Η αξιοποίηση των διαθεσίμων και της ακίνητης περιουσίας των ασφαλιστικών οργανισμών με την καθιέρωση ειδικών ομολόγων, των οποίων τα επιτόκια θα εναρμονίζονται με αυτά των νέων εκδόσεων εφ’ όσον είναι μεγαλύτερα..
Η είσπραξη πόρων που διαφεύγουν ή υποκλέπτονται.
Η επαναφορά της 35ετίας ασχέτως ορίου ηλικίας για όλους για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος και η κάθετη απόκρουση της περαιτέρω αύξησης των γενικών ορίων ηλικίας.
Η ασφάλιση όλων των ανέργων για όλο το διάστημα που διαρκεί η ανεργία τους.
Η άρση των ανισοτήτων που προκάλεσαν οι διατάξεις των νόμων της δεκαετίας του ’90 σε βάρος των νέων εργαζομένων και ασφαλισμένων.
Καμιά σύνταξη να μην υπολείπεται από τα εκάστοτε κατώτατα όρια των μισθών όπως αυτά διαμορφώνονται από τις Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.
Η κύρια σύνταξη να είναι ίση με το 80% των συντάξιμων αποδοχών.
Η επικουρική σύνταξη να είναι ίση με το 20% των συντάξιμων αποδοχών.
Η αναπροσαρμογή των συντάξεων με βάση τις αυξήσεις των εν ενεργεία εργαζομένων.
Η υλοποίηση των κυβερνητικών θέσεων θα σημάνει την αρχή του τέλους του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος, θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δραστική μείωση των συντάξεων, την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και την εισαγωγή της ιδιωτικής ασφάλισης στο ασφαλιστικό σύστημα. Σήμερα περισσότερο από ποτέ επιβάλλεται οι δυνάμεις της πολιτικής και κοινωνικής Αριστεράς να δώσουν ενωμένα τη μάχη ενάντια σ’ αυτές τις επιλογές οι οποίες αν περάσουν θα είναι χωρίς επιστροφή.