Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μακροχρόνιας κοινωνικής ερήμωσης

Όλοι στους δρόμους

του Γιάννη Δούκα

Αθήνα 10/6/2011

Κατατέθηκε στις 9/11 το περιβόητο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής στρατηγικής (ΜΠΔΣ) σε ένα άρθρο όπως είχε λεχθεί προκειμένου να διευκολυνθεί η ψήφισή του. Πριν προσπαθήσουμε να κάνουμε μια πρώτη ανάγνωση του ΜΠΔΣ αξίζει να αναφέρουμε ορισμένα αποσπάσματα από την εισηγητική έκθεση και από την έκθεση αξιολόγησης των συνεπειών της ρύθμισης που το συνοδεύουν.

Χωρίς σχόλια αναφέρουμε τι γράφει η εισηγητική έκθεση μεταξύ άλλων στο κεφάλαιο 2.4 σελίδα 21. «Πετύχαμε να σπάσουμε την απομόνωση και αρχίσαμε μια μακρά πορεία ενδυνάμωσης της αξιοπιστίας και της διεθνούς θέσης της χώρας. Πετύχαμε να επαναφέρουμε την Ελλάδα στο προσκήνιο, να έχουμε φωνή και να υπερασπιζόμαστε καλύτερα τα δίκαιά μας». Έτσι μεταφράζει η κυβέρνηση την οικονομική κατοχή στην οποία έχει περιέλθει η χώρα.

Από την άλλη μεριά η έκθεση αξιολόγησης συνεπειών της ρύθμισης στο σημείο 3 αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «το Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής έχει ως συνέπεια τη βραχυχρόνια μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, της απασχόλησης και την αύξηση της ανεργίας». Μην ανησυχείτε όμως μας λέει παρακάτω αυτό θα είναι προσωρινό μόνο μέχρι το 2013. Μετά θα τη μειώσουν την ανεργία. Δηλαδή από τη μια μεριά είναι κυνικοί και από την άλλη μας δουλεύουν.

Το ΜΠΔΣ για την κυβέρνηση είναι ένας τριετής προϋπολογισμός. Δεν είναι όμως μόνο έτσι γιατί το πρόγραμμα αυτό δεν θα επηρεάσει τη χώρα και τους πολίτες της μόνο τα επόμενα τρία χρόνια αλλά για δεκαετίες. Έστω κι’ έτσι να είναι όμως αφού υπερβαίνει τη θητεία της σημερινής κυβέρνησης η Βουλή με τη σημερινή της σύνθεση δεν μπορεί να το ψηφίσει και κατά συνέπεια εκτός από τα ζητήματα που σχετίζονται με τη διαδικασία υπάρχει και αυτή η πλευρά της αντισυνταγματικότητας.

Το ΜΠΔΣ είναι η νέα και πιο βάρβαρη έκδοση του αρχικού μνημονίου σε όλα τα επίπεδα. Μετά τον εκβιασμό και το σοκ που δέχθηκε πριν ενάμιση περίπου χρόνο η ελληνική κοινωνία με την έλευση του ΔΝΤ και της τρόικας η κυβέρνηση αντί να εγκαταλείψει την πολιτική που ερημώνει κοινωνικά τη χώρα, που εξυπηρετεί μόνο τους δανειστές, τους τοκογλύφους και το μεγάλο κεφάλαιο προχωράει σε νέα εκβιαστικά διλήμματα και προαναγγέλλει ακόμη επαχθέστερες και χειρότερες για την κοινωνία ρυθμίσεις. Τα αποτελέσματα τυχόν υλοποίησης του ΜΠΔΣ θα αφήσουν πίσω τους ερείπια.

Κοινωνική ασφάλιση. Το 2010 έγινε η μεγαλύτερη επίθεση όλων των εποχών στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Το ισχύον δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα κατεδαφίστηκε και στη θέση του μπήκε το σύστημα των τριών πυλώνων, ξεκίνησε η σταδιακή αποχώρηση του κράτους από την κοινωνική ασφάλιση και άνοιξαν οι πόρτες για να μπουν στο σύστημα οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Είχαμε αύξηση ορίων ηλικίας, αύξηση ετών υπηρεσίας, μείωση των συντάξεων ενώ ταυτόχρονα είχαμε και άλλες παρεμβάσεις με τις οποίες καταργήθηκαν τα δώρα Πάσχα και Χριστουγέννων, το επίδομα κανονικής άδειας και θεσπίστηκε και νέα ειδική εισφορά συνταξιούχων τύπου του παλαιού ΛΑΦΚΑ. Τα στοιχεία που προβάλλουν από το μεσοπρόθεσμο λένε ότι η επίθεση δεν τελείωσε αλλά θα έχει και συνέχεια. Άλλωστε στο κείμενο της εισηγητικής έκθεσης ομολογείται ότι θα υπάρξει παρέμβαση αφού αναφέρεται στο πάγωμα και στον εξορθολογισμό, όπως αναφέρει, των συντάξεων. Ο παρακάτω πίνακας 1 είναι επεξεργασία των στοιχείων που αναφέρονται στους πίνακες του μεσοπρόθεσμου προγράμματος και αφορούν τον αριθμό των συνταξιούχων από το 2011 έως το 2015 και το κόστος των συντάξεων για το αντίστοιχο διάστημα. Αυτό που φαίνεται από τα στοιχεία είναι ότι η μέση ετήσια σύνταξη μειώνεται σταδιακά από το 2011 μέχρι το 2015 κατά 300 περίπου € μέσο όρο κάθε χρόνο. Στο τέλος της πενταετίας προβλέπεται ότι η μέση ετήσια σύνταξη θα είναι μικρότερη απ’ αυτήν του 2011 κατά 1.212 περίπου € σε τρέχουσες τιμές.

Πίνακας 1
Έτος	Συνταξούχοι Δημοσίου - ΟΤΑ	Κόστος συντάξεων σε εκατομ. €	Μέση ετήσια σύνταξη σε €
2111	427.246	6.258	14.647,30
2012	451.346	6.471	14.337,12
2013	477.946	6.693	14.003,67
2014	504.546	6.915	13.705,39
2015	531.146	7.136	13.435,10

Στα ταμεία κύριας σύνταξης η κατάσταση θα αποδειχθεί πολύ χειρότερη. Ο πίνακας 2 που ακολουθεί δείχνει τη συνολική χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης όπως προκύπτει μέσα από τους πίνακες του μεσοπρόθεσμου. Αυτό που φαίνεται είναι η βάρβαρη μείωση της χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης με πιο σημαντικές μειώσεις στα έτη 2012 και 2014. Και αυτά παρά την αναμενόμενη αύξηση των συνταξιούχων όπως θα δούμε και παρακάτω και τη μείωση των εισπραττόμενων εισφορών λόγω της αύξησης της ανεργίας και λόγω της μείωσης του προσωπικού στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Πίνακας 2
Συνολική χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης
Έτος	Χρηματοδότηση σε εκ. €	Διαφορά σε εκ. €	Διαφορά %
2011	14.833
2012	12.601	-2.232	-15,05
2013	13.517	916	7,27
2014	12.429	-1.088	-8,05
2015	12.532	103	0,83
11 - 2015		-2.301	-15,51

Ο πίνακας 3 δείχνει την εξέλιξη της χρηματοδότησης ανά ταμείο. Αυτό που φαίνεται είναι ότι στην πενταετία επέρχεται μείωση της χρηματοδότησης του ΟΓΑ, του ΙΚΑ, του ΝΑΤ, του ΕΚΑΣ,  των λοιπών ταμείων και των λοιπών δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων. Υπάρχει η σταθεροποίηση στο ίδιο ποσό της χρηματοδότησης του ΤΑΠ – ΟΤΕ και του ΟΑΠ – ΔΕΗ και τέλος υπάρχει και η κατά ένα εκατομμύριο € - εδώ κι’ αν μας δουλεύουνε – αύξηση της χρηματοδότησης του ΟΑΕΕ. Καμία από τις προβλέψεις αυτές δεν μπορεί να επαληθευτεί αν δεν υπάρξει και νέα παρέμβαση στις συντάξεις. Οι υποχρεώσεις του ΟΓΑ θα αυξηθούν. Οι συνταξιούχοι του ΙΚΑ θα αυξηθούν ενώ αντίστοιχα λόγω της μείωσης της απασχόλησης και της αύξησης της ανεργίας που ομολογείται και στο κείμενο της εισηγητικής έκθεσης οι εισφορές θα μειωθούν. Ανάλογη είναι η κατάσταση και στο ΝΑΤ ενώ η σταθερότητα του ποσού χρηματοδότησης στο ΤΑΠ – ΟΤΕ και στον ΟΑΠ – ΔΕΗ θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Στα ταμεία αυτά οι συνταξιούχοι θα αυξηθούν ενώ οι εν ενεργεία που πληρώνουν εισφορές θα μειωθούν. Σε ότι αφορά τον ΟΑΕΕ oι συνταξιούχοι του θα αυξηθούν ενώ και στο ταμείο αυτό θα υπάρξει μείωση των εισπραττόμενων εισφορών αφού καθημερινά βλέπουμε τα καταστήματα να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει περίπτωση να επαληθευτούν αυτές οι προβλέψεις αν δεν υπάρξει και νέα παρέμβαση δραστικής μείωσης των συντάξεων όλων των αναφερόμενων κατηγοριών.

Πίνακας 3
Χρηματοδότηση ανά ταμείο σε εκατομμύρια €
	2011	2012	2013	2014	2015	Διαφορά 11 - 15
ΟΓΑ	4.600	3.360	3.223	3.070	3.026	-1.574
ΙΚΑ	2.910	2.303	2.870	2.444	2.544	-366
ΝΑΤ	1.130	1.000	1.000	1.000	1.000	-130
ΟΑΕΕ	800	800	800	800	801	1
ΤΑΠ - ΟΤΕ	600	600	600	600	600	0
Λοιπά ταμεία	28	26	26	26	26	-2
ΟΑΠ ΔΕΗ	600	600	600	600	600	0
ΕΚΑΣ	890	715	680	630	630	-260
Λοιπές δαπάνες ασφ. Ταμείων	691	120	100	100	100	-591

Σε ότι αφορά την επικουρική ασφάλιση επαναλαμβάνεται ότι θα προχωρήσουν μέσα στο καλοκαίρι στη σύνταξη των αναλογιστικών μελετών και μετά το καλοκαίρι θα εξαγγείλουν μέτρα και για τις επικουρικές συντάξεις. Εμείς να πούμε ότι συνεχίζει να υπάρχει το χρέος του ΙΚΑ προς το επικουρικό του ιδιωτικού τομέα το ΕΤΕΑΜ το οποίο αποτελεί νάρκη στο όλο σύστημα της επικουρικής ασφάλισης. Είναι προφανές ότι οι βλέψεις είναι η κύρια και η επικουρική κάποια στιγμή να ενοποιηθούν στα πλαίσια του δεύτερου πυλώνα. Ανάλογη παρέμβαση μετά τις αναλογιστικές μελέτες περιμένει και τα ταμεία πρόνοιας στα οποία προωθείται η μείωση του εφ’ άπαξ.

Εργασιακές σχέσεις, ανεργία. Οι μέχρι σήμερα παρεμβάσεις είχαν σοβαρές αρνητικές συνέπειες στο ρυθμιστικό πλαίσιο της αγοράς εργασίας. Ο κατώτατος μισθός καταργήθηκε, η ρύθμιση που προέβλεπε ότι μεταξύ δύο ειδών συμβάσεων ισχύει η ευνοϊκότερη για τον εργαζόμενο καταργήθηκε, μπήκαν στη ζωή μας οι συμβάσεις που προβλέπουν μείωση αποδοχών, ο ΟΜΕΔ κατακρεουργήθηκε, οι ατομικές συμβάσεις κυριαρχούν, οι απολύσεις έγιναν πιο εύκολες και πιο «φτηνές», η ευελιξία μεγάλωσε και η εργοδοτική αυθαιρεσία χτύπησε κόκκινο. Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα την καθήλωση, ακόμη και τη μείωση των αμοιβών, την αύξηση της ανεργίας, την αποθράσυνση της εργοδοσίας και την επιστροφή μας πολλά χρόνια πίσω. Όλα αυτά την επόμενη περίοδο θα ενταθούν και ταυτόχρονα ξεκινά νέα επίθεση στο δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Το μεσοπρόθεσμο χρησιμοποιεί νέες εκφράσεις για να κρύψει τη μείωση των αποδοχών. Εκφράσεις όπως εξορθολογισμός των αμοιβών κρύβουν μέσα τους τη νέα επίθεση στα εισοδήματα. Μέσα από τις εξαγγελίες αλλά και το μεσοπρόθεσμο προβάλλει το νέο μισθολόγιο που θα φέρει νέα μείωση μισθών, προβάλλει η μείωση των θέσεων εργασίας και η περαιτέρω υποβάθμιση της εργασιακής ασφάλειας. Οι θέσεις εργασίας μειώνονται με διάφορους τρόπους. Το μεσοπρόθεσμο μιλάει για μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις, μιλάει για μετατάξεις από δημόσιες επιχειρήσεις μετά από αξιολόγηση (τι σημαίνει αυτό άραγε) και μιλάει ακόμη και για τη θέσπιση της μισθωτής εφεδρείας. Ταυτόχρονα μεγάλο θα είναι το πρόβλημα που θα προξενήσει στις θέσεις εργασίας η τυχόν υλοποίηση των κυβερνητικών εξαγγελιών για συγχώνευση ή κλείσιμο των 70 δημόσιων υπηρεσιών που έχει ανακοινωθεί και στις οποίες εργάζονται περίπου 7.000 άτομα.

Οτιδήποτε δημόσιο εκποιείται. Δεν μένει τίποτε στο δημόσιο. Αεροδρόμια, λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι, υποδομές, το νερό, η ενέργεια, οι επικοινωνίες, οι μεταφορές, ο ορυκτός πλούτος, τα υποθαλάσσια κοιτάσματα αερίου, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και η όποια συμμετοχή του δημοσίου σε άλλες τράπεζες, τα τυχερά παιχνίδια, τα ακίνητα. Δεκάδες δημόσιες επιχειρήσεις πουλιούνται αντί πινακίου φακής (σε εξευτελιστική τιμή πουλιέται το 10% του ΟΤΕ έγραψε η wall street journal) και άλλες τόσες κλείνουν ή συγχωνεύονται με άλλες. Οι συνέπειες θα είναι τραγικές καθώς το κράτος χάνει την όποια δυνατότητα παρέμβασης σε όλους τους τομείς στρατηγικής αλλά και εθνικής σημασίας. Πράγματα που μας παρέχει η φύση όπως το νερό θα αντιμετωπίζονται ως μερικά ακόμη εμπορικά προϊόντα που δίνουν κέρδη. Ανάλογη θα είναι και η αντιμετώπιση άλλων κοινωνικών αγαθών όπως οι επικοινωνίες, το ρεύμα και οι μεταφορές. Τι θα γίνει άραγε αν κάποια μέρα ο οποιοσδήποτε ιδιώτης μέτοχος που θα έχει το πάνω χέρι αποφασίσει για οποιοδήποτε λόγο να κατεβάσει τους διακόπτες του ΟΤΕ ή της ΔΕΗ; Μπορεί άραγε να μένει ασχολίαστο το τι θα σημάνει αυτό για την εθνική άμυνα, την εθνική ασφάλεια καθώς και για το τι θα σημάνει κάτι τέτοιο για το σύνολο των Ελλήνων; Ποιες θα είναι οι παρενέργειες αυτών των πολιτικών στις απαιτούμενες υπηρεσίες που μέχρι σήμερα οι ΔΕΚΟ υποχρεούνται να παρέχουν στο κοινωνικό σύνολο; Υπάρχει περίπτωση όλοι αυτοί οι ιδιώτες αγοραστές να επενδύσουν στην ελληνική ύπαιθρο ή θα θεωρηθεί ότι Ελλάδα είναι μόνο η Αθήνα και τα μεγάλα αστικά κέντρα με καταστροφικές συνέπειες για όλη την ύπαιθρο χώρα; Κάτι τέτοιο άλλωστε δεν προοιωνίζεται με τα ευρυζωνικά δίκτυα; Η οποιαδήποτε κοινωνική παροχή χρόνο με το χρόνο θα φεύγει. Το εργασιακό κόστος μέρα με την ημέρα θα καθίσταται όλο και περισσότερο βασικό στοιχείο του ανταγωνισμού και τα εργασιακά δικαιώματα θα συρρικνώνονται.

Η φορολογική επίθεση θα συνεχιστεί. Από την έλευση της τρόικας και μέχρι σήμερα είχαμε αλλεπάλληλες φοροεπιδρομές. Εκτός από την αύξηση της άμεσης φορολογίας είχαμε απανωτές αυξήσεις στους έμμεσους φόρους, στους συντελεστές του ΦΠΑ και στους φόρους σε καύσιμα, ποτά και τσιγάρα. Με το μεσοπρόθεσμο ανοίγει ένα ακόμη κεφάλαιο φορομπηχτικής πολιτικής. Μερικά από τα μέτρα που αναφέρονται είναι η αύξηση συντελεστών ΦΠΑ, η αναδιάρθρωση κατηγοριών (δηλαδή η ένταξη των ειδών πλατειάς Λαϊκής κατανάλωσης στο συντελεστή 23% από 13 που είναι σήμερα), η αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης, η εξίσωση της φορολόγησης του πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης, η αύξηση των τελών κυκλοφορίας, η μείωση του αφορολόγητου ορίου, η αύξηση των αντικειμενικών αξιών, η αύξηση των φόρων μεταβίβασης ακινήτων και των γονικών παροχών, η αύξηση των δικαστικών παραβόλων.

Η τυχόν υλοποίηση του μεσοπρόθεσμου και των εκτελεστικών, όπως τους αναφέρουν, νόμων που θα ακολουθήσουν όπως προαναφέραμε θα αφήσουν πίσω τους ερείπια. Για μας αυτό που απαιτείται είναι ο συντονισμός όλων των κοινωνικών δυνάμεων, όλων των φορέων της κοινωνίας που πλήττονται, όλου του Λαού με κατεύθυνση την αντίσταση σ’ αυτές τις επιλογές που στόχο τους έχουν να διασφαλίσουν τους δανειστές, και τους τοκογλύφους και ταυτόχρονα να γκρεμίσουν όλα τα κοινωνικά, εργασιακά, ασφαλιστικά και μισθολογικά δικαιώματα που κερδίσαμε τον προηγούμενο αιώνα. Παράλληλα απαιτείται η προβολή μιας εναλλακτικής πρότασης διεξόδου από την κρίση που στο επίκεντρό της θα έχει την κοινωνία και τα δικαιώματά της και όχι το πώς θα πάρουν οι δανειστές και οι τοκογλύφοι τα λεφτά τους και τα κέρδη τους. Στην κατεύθυνση αυτή θεωρούμε ότι θα πρέπει όλοι να ενισχύσουμε τις κινητοποιήσεις της Πλατείας Συντάγματος και των αντίστοιχων σε όλη τη χώρα όπως και το κίνημα «ΔΕΝ ΧΡΩΣΤΑΜΕ ΔΕΝ ΠΟΥΛΑΜΕ ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ». Είναι σαφές ότι στην Πλατεία Συντάγματος και στις άλλες Πλατείες της χώρας ενυπάρχουν διαφορετικές απόψεις και αντιλήψεις. Υπάρχει όμως και ένα κοινό σημείο όλων και αυτό είναι η αντίδραση, η αντίσταση σ’ αυτό που επιχειρεί η κυβέρνηση. Στη βάση αυτή θεωρούμε ότι το σύνολο της πολιτικής και κοινωνικής Αριστεράς το σύνολο του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος θα πρέπει να συντονίσει το βηματισμό του με τις Πλατείες. Αντίστοιχα και το κίνημα «ΔΕΝ ΧΡΩΣΤΑΜΕ ΔΕΝ ΠΟΥΛΑΜΕ ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ» θα πρέπει να στηριχθεί ως βασική προϋπόθεση για την προβολή και την επιβολή της εναλλακτικής πρότασης διεξόδου από την κρίση με τα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε.