Γιάννη Δούκα: Η μεγάλη ανατροπή του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος *

Αναδημοσίευση απο το site www.iskra.gr

Το σύστημα των τριών πυλώνων, δηλαδή ένα σύστημα στο οποίο ο πρώτος πυλώνας θα παρέχει μια μικρή εθνική σύνταξη για όλους, ο δεύτερος στον οποίο θα συνεισφέρουν εργαζόμενοι και εργοδότες και θα έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και ο τρίτος πυλώνας της ιδιωτικής ασφάλισης, προτάθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας από την επιτροπή Σπράου, που σύστησε το ΠΑΣΟΚ, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του '90. Οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τη συγκεκριμένη περίοδο δεν επέτρεψαν τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις. Από τότε όμως και μέχρι σήμερα όλες οι κυβερνήσεις κινήθηκαν στη λογική του να διαχειριστούν το ασφαλιστικό με τέτοιο τρόπο ώστε να μεγαλώσουν τα προβλήματά του και κάποια στιγμή να έρθει σαν ώριμο φρούτο η «λύση» της κατεδάφισης του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος και το πέρασμα στο σύστημα των τριών πυλώνων. Έτσι την προηγούμενη δεκαετία είχαμε πολιτικές για μικρότερες εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές μεγάλης μερίδας εργοδοτών, είχαμε την παντελή έλλειψη μέτρων για την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής, είχαμε την ελλιπή χρηματοδότηση του ασφαλιστικού και είχαμε και το φόρτωμα των ταμείων με οικονομικά κόστη που δεν τους ανήκουν
Μετά απ' αυτά η σημερινή κυβέρνηση, αντιμετωπίζοντας το ασφαλιστικό ως οικονομικό πρόβλημα και όχι ως κοινωνική αναγκαιότητα και ταυτόχρονα έχοντας θέσει τη χώρα κάτω από την οικονομική ομηρία της τρόικας χρησιμοποιεί ως επιχείρημα τα προβλήματα που δημιούργησαν οι πολιτικές όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων και προχωρεί στην κατεδάφιση του υπάρχοντος δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος.
Μέχρι σήμερα και πριν την κατάθεση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου έχει ήδη ψηφιστεί ένα προ-ασφαλιστικό με το οποίο έχουν κοπεί η 13η και 14η σύνταξη για τους ήδη συνταξιούχους πράγμα που θα μεταφερθεί και σε όλους τους μελλοντικούς συνταξιούχους.
Πριν περάσουμε στην καταγραφή των αρνητικών επιπτώσεων που επιδιώκει να περάσει η κυβέρνηση σε συνεργασία με την τρόικα πρέπει να πούμε ότι το επικοινωνιακό θέατρο που ξεκίνησε πριν από μερικούς μήνες συνεχίζεται με πρωταγωνιστή τον Υπουργό εργασίας κ. Λοβέρδο. Έχουμε ξαναπεί και θα το επαναλάβουμε ότι από ένα σημείο και μετά παίζουν και με τη νοημοσύνη μας. Από τη μια μεριά έχουν υπογράψει και έχουν δεχθεί μια σειρά από τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στα ασφαλιστικά μας δικαιώματα και από την άλλη προκειμένου να μετριάσουν το πολιτικό κόστος μας κοροϊδεύουν λέγοντάς μας ότι διαπραγματεύονται, ότι αυτά που θεσμοθετούν δεν συνάδουν με την ιδεολογία τους και διάφορα άλλα παραμύθια.
Με βάση τις δεσμεύσεις που περιέχονται στο μνημόνιο κυβέρνησης – τρόικας, το προσχέδιο του ασφαλιστικού νομοσχεδίου και τις «διαπραγματεύσεις» του κ. Λοβέρδου:
1. Εισάγεται το σύστημα των τριών πυλώνων και προχωράει η μετάλλαξη της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης σε ατομική – ιδιωτική.
1.1. Θεσμοθετείται η λεγόμενη εθνική σύνταξη η οποία καθορίστηκε στα 360 € και θα δίνεται σε ηλικία 65 ετών. Στους ανασφάλιστους θα δίνεται με εισοδηματικά κριτήρια. Η παροχή αυτή δεν είναι κάτι καινούριο αλλά υπάρχει και σήμερα. Σήμερα όλοι οι ανασφάλιστοι υπερήλικες δικαιούνται με εισοδηματικά κριτήρια τη σύνταξη που χορηγεί ο ΟΓΑ. 1.2. Η προοπτική είναι μετά το μεταβατικό διάστημα που θα πάει μέχρι το 2015 το κράτος να καλύπτει μόνο αυτό το προνοιακό μέρος.
1.3. Μετά το πέρας του μεταβατικού διαστήματος το κράτος θα αποσυρθεί από τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού. Το άρθρο 11 του προσχεδίου λέει ότι οι αναπροσαρμογές των συντάξεων θα γίνονται και με βάση την οικονομική κατάσταση του κάθε ταμείου. Τα ταμεία όμως με την απόσυρση του κράτους από τη χρηματοδότησή τους θα παρουσιάσουν σοβαρά προβλήματα και το αποτέλεσμα θα είναι να έχουμε αρνητικές αναπροσαρμογές των συντάξεων δηλαδή δραστική μείωση των συντάξεων όλων των τότε συνταξιούχων.
2. Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει με τη λεγόμενη αναλογική ή ανταποδοτική σύνταξη.
2.1. Αυτό που είχαμε μέχρι σήμερα για το ΙΚΑ ήταν ο συντάξιμος μισθός να καθορίζεται με βάση τα καλύτερα 5 χρόνια της τελευταίας δεκαετίας. Για το δημόσιο και τα πρώην ειδικά ταμεία μετά το τέλος της μεταβατικής διάταξης το 2012 θα είχαμε και εκεί το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.
2.2. Με βάση το νέο σύστημα ο συντάξιμος μισθός θα υπολογίζεται με βάση τις εισφορές όλου του συντάξιμου βίου και μειώνονται και τα ετήσια ποσοστά αναπλήρωσης.
2.3. Τα ποσοστά αναπλήρωσης για τα οποία μιλάνε είναι της τάξης του 1,2% ανά έτος πράγμα που σημαίνει ότι μετά από 40 χρόνια δουλειάς θα έχουμε αναπλήρωση της τάξης του 48%.
2.4. Για τους ασφαλισμένους πριν το 92 που δικαιούνται σύνταξη πριν την πλήρη εφαρμογή του συστήματος τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010 θα υπολογιστούν με βάση τους παλαιούς συντελεστές και τα χρόνια από το 2011 και μέχρι την πλήρη εφαρμογή με τους νέους και σε καμία περίπτωση το ποσοστό αναπλήρωσης δεν θα ξεπερνά το 2% κατ' έτος.
2.5. Για τους ασφαλισμένους πριν το 92 που δικαιούνται σύνταξη μετά την πλήρη εφαρμογή τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010 θα υπολογιστούν με βάση τους παλαιούς συντελεστές και τα χρόνια από το 2011 και μετά με τους καινούριους και θα δικαιούνται και μέρος της βασικής σύνταξης ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης που έχουν μετά το 2011.
3. Εκτός των άλλων μειώσεων καθιερώνεται κλιμακωτά ειδική εισφορά για συντάξεις
από 1400 – 1700 € σε ποσοστό 3%
από 1700 – 2300 € σε ποσοστό 5%
από 2300 – 2900 € σε ποσοστό 7% και
από 2900 € και άνω σε ποσοστό 9%
4. Τα σημερινά ισχύοντα για τις επικουρικές συντάξεις καταργούνται. Η επικουρική σύνταξη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα αποτελέσει μαζί με την κύρια ένα ενιαίο σύνολο. Το ύψος των επικουρικών συντάξεων παραπέμπεται στην εθνική αναλογιστική αρχή η οποία θα πρέπει να συντάξει μελέτες για όλα τα ταμεία μέχρι το τέλος του έτους και να κάνει προτάσεις οι οποίες θα είναι δεσμευτικές.
5. Καταργείται η 35ετία και η 37ετία και θεσπίζονται τα 40 χρόνια δουλειάς για πλήρη σύνταξη σε ηλικία 60 ετών.
6. Ο συνταξιοδοτούμενος από ηλικία 60 έως 65 που δεν έχει 40 χρόνια έχει μειωμένη σύνταξη κατά 6% για κάθε έτος που του λείπει μέχρι τα 65.
7. Η ηλικία των 60 ετών θα ισχύσει και για τους εργαζόμενους στα Βαρέα. Μέχρι σήμερα αυτό που έχει λεχθεί είναι η σταδιακή προσαρμογή των 55 ετών στα 60 να γίνει μέχρι το 2015.
8. Το καθεστώς συνταξιοδότησης των μητέρων ανηλίκων παιδιών καταργείται και για το δημόσιο και για τον ιδιωτικό τομέα. Μέχρι τώρα αυτό που έχει αναφερθεί είναι η σταδιακή κατάργηση για το δημόσιο μέχρι το 2013 και για τον ιδιωτικό τομέα μέχρι το 2015.
9. Καταργούνται οι θετικές διακρίσεις για τις γυναίκες και εξισώνονται τα όρια ηλικίας ανδρών και γυναικών στο δημόσιο.
10. Για τους ασφαλισμένους του δημοσίου από 1/1/83 μέχρι 31/12/1992 θεσπίζεται και όριο ηλικίας το 60ο από 58 που είναι σήμερα (έξι μήνες κατ' έτος από το 2011).
11. Οι προσλαμβανόμενοι από το 2013 στο δημόσιο ή στους ΟΤΑ ασφαλίζονται στο ΙΚΑ.
12. Καταργούνται τα σημερινά κατώτερα όρια και το ΕΚΑΣ και ως κατώτερο όριο ορίζονται τα 15 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη.
13. Θεσμοθετείται η σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής ανά δεκαετία αρχής δεδομένης από το 2021.
14. Αναπροσαρμόζεται με Υπουργική απόφαση η λίστα των επαγγελμάτων που ανήκουν στα Βαρέα και Ανθυγιεινά.
15. Τα κίνητρα αποχώρησης που χορηγούν επιχειρήσεις σε ασφαλισμένους που έχουν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης φορολογούνται με αυξημένο φορολογικό συντελεστή.
16. Επαναδιατυπώνονται οι ρυθμίσεις του νόμου Πετραλιά που αφορούν στις διατάξεις κανονισμών εργασίας ή συλλογικών συμβάσεων που προβλέπουν υποχρεωτική αποχώρηση και συνταξιοδότηση. Με τη διάταξη που εισάγεται προβλέπεται η υποχρεωτική αποδοχή από τον εργοδότη της αίτησης του υπαλλήλου για παραμονή στην εργασία μέχρι 3 χρόνια.
17. Τα ταμεία κύριας ασφάλισης ενοποιούνται σε τρία. Μισθωτών, Αυτοαπασχολούμενων και Αγροτών. Όλα τα σχετικά ζητήματα με προϋποθέσεις ένταξης, κανονισμούς ασφάλισης και παροχών, οι οργανισμοί λειτουργίας των νέων φορέων κύριας ασφάλισης και γενικά όλα τα εκκρεμή ζητήματα θα λυθούν με Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές αποφάσεις.
18. Ότι έχει αναφερθεί μέχρι σήμερα δεν είναι βέβαιο ότι θα είναι και το τελικό. Υπάρχουν θέματα τα οποία ο κ. Λοβέρδος συνεχίζει να τα «διαπραγματεύεται». Επίσης πιάνει και το ασφαλιστικό η αναφορά που υπάρχει για λήψη και άλλων μέτρων εφ' όσον σε κάποιο τρίμηνο δεν πληρούνται τα κριτήρια της συμφωνίας.
19. Με δεδομένα τη μείωση των συντάξεων, την αύξηση των ορίων ηλικίας και την αύξηση των απαιτούμενων χρόνων ασφάλισης δεν θα είναι λίγοι αυτοί που κόβοντας ακόμη και από το υστέρημά τους θα προστρέξουν στον τρίτο πυλώνα στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και θα γίνουν βορά στις ορέξεις τους με την προσδοκία της σύνταξης που τους μειώνει σήμερα το Δημόσιο.

Είναι σαφές ότι αν τα παραπάνω γίνουν πράξη το αύριο για το ασφαλιστικό σύστημα θα είναι μαύρο.
Η υλοποίηση των κυβερνητικών θέσεων και των ρυθμίσεων που υπάρχουν στη συμφωνία θα σημάνουν την αρχή του τέλους του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος και την εισαγωγή της ιδιωτικής ασφάλισης στο ασφαλιστικό σύστημα. Σήμερα περισσότερο από ποτέ επιβάλλεται οι δυνάμεις της πολιτικής και κοινωνικής Αριστεράς να δώσουν ενωμένα τη μάχη ενάντια σ' αυτές τις επιλογές οι οποίες αν περάσουν θα είναι χωρίς επιστροφή.

* Ο Γιάννης Δούκας είναι μέλος της ΣΕ της Αυτόνομης Παρέμβασης και μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ΟΜΕ – ΟΤΕ